مازندران – آرینا خبر- رامین حسن زاده - جنگل‌های هیرکانی، بازمانده ارزشمند عصر یخبندان و ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، نه تنها به دلیل درختان دیرزیست و تنوع جانوری، بلکه به خاطر دنیای شگفت‌انگیز و کم ‌شناخته قارچ‌های جنگلی خود، توجه کارشناسان محیط زیست و قارچ ‌شناسان را به خود جلب کرده ‌است.

جنگل‌های هیرکانی منطقه‌ای وسیع در مازندران را در بر می گیرد و تنوع انواع قارچ های خوراکی و سمی در این منطقه دیده می شود.

تنوع قارچ‌ها در جنگل های هیرکانی مازندران برای محیط زیست اهمیت اکولوژیک دارد و تغییرات اقلیمی و برداشت غیراصولی قارچ های جنگلی توسط مردم محلی و روستایی و گردشگران طبیعت تهدید جدی برای محیط زیست و همچنین سلامت مردم محسوب می گردد.

قارچ های جنگلی تنوع بی‌نظیر و نقش کلیدی در اکوسیستم جنگل‌های هیرکانی مازندران دارند

بر اساس پژوهش‌های میدانی، جنگل‌های هیرکانی استان مازندران، به ویژه در مناطق مرطوب و کوهستانی، میزبان صدها گونه قارچ خوراکی، دارویی و سمی است.

این قارچ‌ها که غالباً در فصل‌های پاییز و بهار ظاهر می‌شوند، نقش حیاتی در چرخه مواد مغذی خاک، تجزیه مواد آلی و همزیستی با ریشه درختان (میکوریزا) ایفا می‌کنند و به سلامت و پایداری این جنگل‌های کهن کمک شایانی می‌نمایند.

خطری پنهان برداشت و مصرف قارچ های سمی

با وجود ارزش‌های بالای قارچ های جنگلی هیرکانی، هر ساله با شروع فصل رویش قارچ‌های خودرو در طبیعت، موارد متعددی از مسمومیت‌های شدید ناشی از مصرف قارچ‌های سمی در مناطق مختلف استان مازندران گزارش می شود.  

تشخیص و برداشت قارچ های خوراکی از قارچ های سمی تنها توسط افراد آشنا به کار امکان پذیر می باشد که شناخت و مهارت لازم را در انجام کار دارند و همواره توسط کارشناسان مربوطه بر عدم مصرف قارچ‌های جمع‌آوری‌شده توسط افراد نا آشنا و نا آگاه که شناخت درستی از قارچ های جنگلی ندارند و می تواند سبب بیماری و مسمومیت گردد تأکید می شود.

پتانسیل اقتصادی قارچ های جنگلی و ضرورت مدیریت برداشت آنها

جنگل های هیرکانی قارچ‌های خوراکی مرغوبی دارند مانند: قارچ های چتری و مورچلا (گران ‌قیمت ‌ترین قارچ جهان) که در برخی مناطق  جنگل‌های هیرکانی یافت می‌شوند که می‌تواند منبع درآمدی برای مردم روستایی و محلی باشد.

با این حال، کارشناسان منابع طبیعی هشدار می‌دهند برداشت بی‌رویه و غیراصولی، ناآگاهی از روش‌های چیدن بدون آسیب به میسلیوم (ریشه قارچ) و آلودگی زیست ‌بوم، موجودیت این ذخایر ارزشمند جنگلی را در معرض تهدید قرار داده ‌است.

حفاظت از تنوع قارچی جنگل‌های هیرکانی و برداشت اصولی قارچ ها به اندازه حفاظت از درختان این مناطق اهمیت دارد.

کارشناسان مربوطه اداری می توانند با اجرای برنامه‌های آموزشی برای روستائیان و مردم بومی و گردشگران طبیعت و آموزش چگونگی شناخت و برداشت قارچ های خوراکی جنگلی در مناطق مجاز تعیین شده از تخریب محیط زیست توسط عوامل انسانی جلوگیری نمایند و در حفظ این ثروت طبیعی در محیط زیست برای آیندگان کمک کننده باشند.

جنگل‌های هیرکانی در مازندران دارای گنجینه ‌ای زنده و پویا از تنوع قارچی می باشد که نیازمند: نگاه علمی و رعایت حفاظت محیط زیستی و مدیریت هوشمندانه است و بهره‌ برداری اصولی و پایدار از این منابع با ارزش جنگلی با معرفی و شناخت صحیح انواع قارچ های خوراکی و سمی می تواند از مسمومیت غذایی جلوگیری کرده و به سلامت عمومی مردم کمک کند و به ایجاد مشاغل سبز و توسعه اقتصادی در مناطق روستایی منطبق با محیط زیست منجر شود.

 عکاس: ابراهیم فلاح

جنگل دارابکلا ساری -  مهر ماه 1404